са википедије
Četvrti kongres KPJ
4 jezika
Latinica
Alatke
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Četvrti kongres Komunističke partije Jugoslavije (
mkd. Четврт конгрес на Комунистичката партија на Југославија;
sloven. Četrti kongres Komunistične partije Jugoslavije) održan je od
3. do 15. novembra 1928. godine u
Drezdenu. Često se po mestu održavanja naziva
Drezdenski kongres.
Kongresu je prisustvovalo 25 delegata i jedan delegat
Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Kongresu su takođe prisustvovali i
Palmiro Toljati i
Dmitri Manuilski, u ime
Kominterne i
Milan Gorkić u ime
Komunističke omladinske internacionale.
Filip Filipović je na Kongresu podneo Referat „o političkoj situaciji i zadacima partije“. Na Kongresu je osuđena i desničarska frakcija, predvođena
Simom Markovićem.
Glavna rasprava na Kongresu je vođena oko ocene političke situacije, likvidacije frakcionaških borbi i perspektive borbe.
Na kongresu je zaključeno da se
Kraljevina Jugoslavija nalazi pred revolucijom, što se ispostavilo kao netačno. Kongres potvrdio prethodno već ustanovljenu politiku koja je pozivala na
otcepljenje „ugnjetenih naroda“ na
samoopredeljenje i doneo odluku o stvaranju nezavisnih država - Hrvatske, Crne Gore, Makedonije i Slovenije, dok bi
mađarski i
albanski narod imali pravo da se odvoje, jer je zaključeno da je njihovu zemlju anektirala srpska buržoazija
[1][2] U tom cilju odlučeno je da KPJ podrži razne organizacije koje su se borile protiv srpske prevlasti, uključujući
Kosovski komitet,
VMRO i
ustaše.
Srušiti imperijalističku tvorevinu, Jugoslaviju - glasila je odluka Kongresa. Parola o ujedinjenoj Albaniji je značila da se ne ruši samo kapitalistička
Jugoslavija, nego i
Grčka[3]. Umesto postojećih zemalja planirano je bilo da se ustanovi komunistička
Balkanska federacija, ali se i nalagalo komunistima da se to ne sme postavljati kao uslov, za uspostavljanje nezavisnih država.
[4]
Na Kongresu je doneta i Rezolucija „o ženskom pitanju“ u kojoj je konstatovano povećano zapošljavanje žena, jer one predstavljaju jeftinu radnu snagu; politička obespravljenost žena i nejednakost pred zakonom; veće učešće žena u štrajkovima i političkim akcijama KPJ. Kongres je takođe zaključio da je Partija u dotadašnjem radu potcenjivala rad među ženama, da nije pružala dovoljnu pomoć aktivnim ženskim partijskim kadrovima i da se iskustva iz rada u pojedinim pokrajinama nisu koristila. U rezoluciji je naglašeno da je potrebno pojačati rad među ženama, organizovati ilegalni rad po kružocima, posvetiti posebnu pažnju uključivanju žena u sindikat i početi sa političkim radom među ženama na selu.
KPJ označila je srpsku buržoaziju i vojsku Monarhije kao svog glavnog neprijatelja, podvlačeći da se borba mora preneti u samu Srbiju, kao bazu hegemonističkog režima, a da ta borba mora da započne priznavanjem otcepljenja etničkim zajednicama koje to žele i oružanim ustankom, odnosno izazivanjem oružane pobune u zemlji, njenim rasturanjem i stvaranjem novih država na ruševinama Kraljevine SHS. To se vrlo precizno navodi u dokumentu Kongresa, nazvanom „
Rezolucija o privrednom i političkom položaju“, gde stoji da će se KPJ boriti za uspostavu nezavisne Hrvatske, nezavisne Crne Gore, Makedonije i nezavisne Slovenije, dok će mađarskoj manjini u Vojvodini dati pravo na otcepljenje. Posebna pažnja posvećena je „albanskom pitanju“ za koje su delegati Četvrtog kongresa KPJ rekli da je suštinsko. Konstatuje se da je posle Prvog svetskog rata jedna trećina sveukupnog albanskog stanovništva pala pod vladavinu ugnjetačkog režima velikosrpske buržoazije i naglašava da je oslobođenje tog naroda od srpske okupacije moguće samo kroz sveopšti ustanak
[5].